Bài 16. Các cấu trúc điều khiển

Bài 16 Các cấu trúc điều khiển trang 67, giải bài tập sách giáo khoa tin học lớp 6, NXB Kết nối tri thức với cuộc sống, mời các em tham khảo cùng Bumbii.

Chủ đề 6. Giải quyết vấn đề với sự trợ giúp của máy tính. Bài 16. Các cấu trúc điều khiển.

1. CẤU TRÚC TUẦN TỰ, CẤU TRÚC RẼ NHÁNH

Hoạt động 1: Đánh giá kết quả chơi

Làm việc theo nhóm:

1. Trong trò chơi ở phần khởi động, điều kiện để cặp chơi được cộng một điểm là gì?

Trả lời: Điều kiện để cặp chơi được cộng một điểm là trả lời đúng câu hỏi.

2. Việc đánh giá điểm gồm những bước nào? Em hãy viết các bước đó ra giấy.

Trả lời: Với mỗi câu hỏi, việc đánh giá điểm gồm 2 bước:

Kiểm tra điều kiện nhóm trả lời câu hỏi đúng hay sai.

Nếu câu trả lời là đúng thì cộng cho nhóm 1 điểm.

Câu hỏi

1. Em hãy kể hai công việc trong cuộc sống được thực hiện tuần tự theo các bước. Em hãy mô tả một công việc bằng sơ đồ khối.

Trả lời:

a) Soạn sách vở theo thời khóa biểu

Xem thời khóa biểu để biết các môn học.

Lấy sách vở của các môn học.

Cho sách vở vào cặp.

b) Đánh răng

Lấy kem đánh răng vào bàn chải.

Lấy cốc nước.

Đánh răng và súc miệng cho đến khi miệng sạch.

Sơ đồ khối mô tả việc soạn sách vở theo thời khóa biểu:

2. Câu “Nếu trời mưa thì em không đi đá bóng” có chứa cấu trúc nào? Em hãy mô tả câu này bằng sơ đồ khối.

Trả lời: Cấu trúc rẽ nhánh dạng thiếu. Sơ đồ khối:

2. CẤU TRÚC LẶP

Hoạt động 2: Cấu trúc lặp

1. Trong trò chơi ở phần khởi động, hoạt động nào được lặp lại?

Trả lời: Hoạt động trả lời câu hỏi của cặp chơi được lặp đi lặp lại.

2. Điều kiện để dừng trò chơi là gì?

Trả lời: Điều kiện để dừng trò chơi là hết thời gian một phút.

Câu hỏi

1. Em hãy kể hai công việc trong cuộc sống mà việc thực hiện gồm các bước

được lặp lại nhiều lần.

Trả lời:

a) Rửa rau

B1. Cho rau vào chậu và xả nước ngập rau.

B2. Dùng tay đảo rau trong chậu.

B3. Vớt ra ra rổ, đổ hết nước trong chậu ra.

B4. Lặp lại bước B1 đến bước B3 cho đến khi rau sạch thì kết thúc.

b) Đánh răng

B1. Lấy kem đánh răng vào bàn chải.

B2. Lấy cốc nước.

B3. Đánh răng.

B4. Lặp lại bước B3 cho đến khi răng sạch.

B5. Súc miệng.

B6. Lặp lại bước B5 cho đến khi miệng sạch thì dừng.

2. Bạn Khoa đang lập trình bằng Scratch, Khoa muốn chú mèo di chuyển 10 bước một liên tục cho đến khi chạm biên thì dừng lại.

a) Điều kiện để chú mèo dừng lại là gì?

Trả lời: Điều kiện để chú mèo dừng lại là “chạm biên”.

b) Hình 6.10 là sơ đồ khối mô tả thuật toán thực hiện yêu cầu của bạn Khoa. Em hãy vẽ sơ đồ khối đó vào vở và điền các bước đề hoàn thành sơ đồ khối.

Trả lời: Sơ đồ khối:

LUYỆN TẬP

1. Em hãy trình bày các câu sau đây dưới dạng sơ đồ khối cấu trúc rẽ nhánh.

a) Nếu có kẻ trên mạng đe doạ thì em cần nói cho cha mẹ biết.

Trả lời:

b) Nếu nhận được thư điện tử có đính kèm tệp từ địa chỉ không quen biết thì em không nên mở tệp đính kèm.

Trả lời:

c) Nếu có tin nhắn từ người không quen biết yêu cầu gửi thông tin cá nhân thì em không nên gửi.

Trả lời:

2. Trong các câu sau đây, câu nào có thể biểu diễn bằng sơ đồ khối có cấu trúc lặp? Hãy mô tả câu đó bằng sơ đồ khối.

a) Nếu sáng mai trời mưa, em sẽ mang theo áo mưa.

b) Nếu vẫn chưa làm hết bài tập, em phải làm bài tập đến khi nào hết.

c) Nếu được nghỉ ba ngày vào dịp Tết Dương lịch thì gia đình em sẽ đi du lịch, còn không sẽ có kế hoạch khác.

Trả lời: Sơ đồ khối câu b

3. Em hãy quan sát hai sơ đồ khối trong Hình 6.11a, Hình 6.11b và cho biết mỗi sơ đồ khối mô tả cấu trúc nào?

Trả lời:

Hình 6.11a là cấu trúc lặp, việc lặp lại là ném bóng vào đích. Điều kiện dừng là bóng trúng đích. Cấu trúc này diễn đạt: “Ném bóng cho đến khi trúng đích thì dừng lại”.

Hình 6.11b là cấu trúc rẽ nhánh, kiểm tra bóng đã ném trúng đích chưa, nếu chưa trúng thì ném bóng vào đích. Hành động ném bóng ở trường hợp này chỉ xảy ra một lần.

VẬN DỤNG

1. Bạn An cho rằng: “Sơ đồ khối ở Hình 6.12a thể hiện rằng nếu chưa hiểu bài thì việc đọc lại sách chỉ thực hiện một lần rồi làm bài tập. Còn sơ đồ khối ở Hình 6.12b thể hiện rằng nếu chưa hiểu bài thì việc đọc lại sách và làm bài tập sẽ thực hiện nhiều lần”.

Em có đồng ý với ý kiến bạn An không? Nếu phải sửa nhận xét đó, em sẽ sửa như thế nào?

Trả lời:

Sơ đồ khối hình 6.12a được diễn giải như sau: Nếu đúng là chưa hiểu bài thì đọc lại sách, còn không thì làm bài tập. Sơ đồ khối thể hiện cấu trúc rẽ nhánh và nếu chưa hiểu bài thì việc đọc lại sách chỉ thực hiện một lần, sau đó làm bài tập.

Trên thực tế, việc đọc lại sách một lần chưa chắc đã đảm bảo hiểu bài. Cấu trúc lặp thể hiện ở hình 6.12b diễn đạt việc đọc lại sách có thể lặp lại nhiều lần cho đến khi hiểu bài thì làm bài tập.

Nhận xét của bạn An được sửa lại như sau: Nếu chưa hiểu bài thì việc đọc lại sách được thực hiện nhiều lần cho đến khi hiểu bài thì thôi và làm bài tập. Như vậy, việc làm bài tập không phải thực hiện nhiều lần, mà chỉ thực hiện một lần sau khi hiểu bài.

2. Trong trò chơi ở phần khởi động, việc tính điểm cho mỗi cặp chơi là một hoạt động lặp. Hãy chỉ rõ công việc được lặp lại và vẽ sơ đồ khối cấu trúc lặp của hoạt động này.

Trả lời: Công việc đánh giá từng phiếu mà nhóm đã thực hiện trong thời gian một phút là công việc được lặp lại. Công việc này sẽ dừng lại khi hết số phiếu mà nhóm đã trả lời trong lượt chơi của mình.

Sơ đồ khối:

3. Cô giáo điểm danh bằng cách gọi tên từng bạn trong danh sách lớp. Nếu bạn nào trả lời có thì cô giáo gọi tên bạn tiếp theo, còn không thì cô giáo đánh dấu vắng mặt và gọi tên bạn tiếp theo.

Việc điểm danh của cô giáo có thể mô tả bằng những cấu trúc nào? Em hãy vẽ sơ đồ khối mô tả các cấu trúc đó.

Trả lời: Hoạt động điểm danh của cô giáo:

Với mỗi HS, cô giáo gọi tên. Nếu HS trả lời “Có” thì cô giáo gọi tên bạn tiếp theo, còn không thì cô đánh dấu vắng và gọi bạn tiếp theo. Việc điểm danh được lặp đi lặp lại và chỉ kết thúc khi điểm danh xong HS cuối cùng trong danh sách lớp.

Việc điểm danh của cô giáo có thể mô tả bằng cấu trúc tuần tự, rẽ nhánh và lặp.

Sơ đồ khối: