Bài 1. Khái niệm thuật toán

Bài 1. Khái niệm thuật toán trang 44 trong SBT tin học lớp 6, NXB Cánh Diều, mời các em tham khảo cùng Bumbii.

Chủ đề F. Giải quyết vấn đề với sự trợ giúp của máy tính. Bài 1. Khái niệm thuật toán.

Câu F1

Một việc em phải làm hằng ngày là đi từ nhà đến trường. “Bài toán: đi đến trường; đầu vào: xuất phát từ nhà em; đầu ra: có mặt ở trường”.

1) Có thể coi phát biểu trên là một bài toán chưa? Giải thích tại sao.

2) Dựa trên trường hợp cụ thể của bản thân mình, em hãy bổ sung thêm chi tiết để có thể nêu quy trình thực hiện theo kiểu mô tả thuật toán.

Đáp án: Phát biểu bài toán phải nêu rõ ràng cụ thể đầu vào, đầu ra đến mức đã có thể bắt đầu liệt kê từng bước của thuật toán để giải. Khi nghĩ đến các bước, sẽ thấy cần phải nêu rõ ràng hơn các thông tin đầu vào.

Chưa. Vì đầu vào, đầu ra chưa cụ thể, rõ ràng. (Địa chỉ nhà em? Địa chỉ trường em?)
Bổ sung cụ thể địa chỉ nhà em, địa chỉ trường em, phương tiện đi lại là có thể nêu quy trình thực hiện.

Câu F2

Các câu giải nghĩa khái niệm thuật toán sau đây có những điểm thiếu sót nào? Em hãy nói rõ cho từng trường hợp:

1) Thuật toán là một danh sách các việc để hoàn thành một nhiệm vụ, giải quyết một vấn đề nào đó.

2) Thuật toán là một danh sách các việc có đánh số thứ tự để giải một bài toán nào đó.

3) Thuật toán là một quy trình chặt chẽ gồm một số bước để giải một bài toán cụ thể.

Đáp án: So sánh mỗi câu với giải nghĩa thuật toán trong SGK sẽ thấy những điểm sai khác hoặc thiếu sót.

Thiếu sót: “các việc” cần thay bằng “các bước”; cần thêm “có chỉ rõ trình tự thực hiện”.
Thiếu sót: “các việc” cần thay bằng “các bước”, “có đánh số thứ tự” cần thay bằng “có chỉ rõ trình tự thực hiện”.
Thiếu sót: cần thêm “có chỉ rõ trình tự thực hiện”.

Câu F3

Khi được hỏi em làm thế nào để sang đường (di chuyển sang lề đường bên kia) sao cho an toàn, em mô tả như sau: “1) Dừng ở chỗ thích hợp: 2) Quan sát giao thông trên đường; 3) Nhanh chóng đi cắt ngang qua đường sang bên kia khi thấy an toàn.”

1) Mô tả trên có thể coi là một thuật toán sang đường an toàn, đúng luật giao thông chưa? Giải thích tại sao.

2) Em hãy sửa lại để nhận được thuật toán “sang đường an toàn”, đúng luật giao thông. (Gợi ý: Trong đô thị khác với ngoài đô thị; em hãy mô tả cụ thể hơn tùy theo hoàn cảnh của mình)

Đáp án: Đầu bài đã gợi ý: Thế nào là chỗ thích hợp? Khi nào thì an toàn?

Chưa. Các bước chưa đủ xác định rõ ràng: Thế nào là chỗ thích hợp? Khi nào thì an toàn?
Sửa lại theo gợi ý.

Câu F4

Giả sử em là lớp trưởng, hãy vận dụng cách suy nghĩ theo kiểu thuật toán để hoàn thành nhiệm vụ cô giáo giao: “Đề xuất một bạn trong lớp để khen thưởng danh hiệu dành cho học sinh có thành tích học tập nổi bật nhất trong năm học”.

1) Xác định rõ thế nào là “thành tích học tập nổi bật nhất” trong năm học.

2) Phát biểu nhiệm vụ rõ ràng, cụ thể hơn dưới dạng một bài toán.

3) Viết quy trình thực hiện theo kiểu mô tả thuật toán.

Đáp án: gợi ý

1) Ví dụ: Trung bình điểm tổng kết tất cả các môn đạt cao nhất.

2) Đầu vào: Danh sách lớp kèm trung bình điểm tổng kết tất cả các môn của mỗi học sinh, đầu ra: họ và tên người có điểm trung bình cao nhất.

3) Quy trình:

Bước 1. Tìm số lớn nhất trong cột “trung bình điểm tổng kết”.

Bước 2. Đánh dấu dòng ứng với số lớn nhất vừa tìm được.

Bước 3. Trả về “họ và tên” trên dòng vừa đánh dấu.

Câu F5

Với mỗi phát biểu sau đây, hãy cho biết phát biểu đó là đúng hay sai:

1) Chỉ có một thuật toán để giải một bài toán.

2) Có thể có nhiều thuật toán để giải một bài toán.

3) Đầu vào của bài toán cũng là đầu vào của thuật toán.

4) Đầu ra của bài toán cũng là đầu ra của thuật toán.

Đáp án:

Đúng: 2, 3.

Sai: 1.

Sai: 4. Vì đầu ra của bài toán là yêu cầu tìm lời giải. Đầu ra của thuật toán là lời giải.

Câu F6

Tại sao phải mô tả thuật toán cụ thể, rõ ràng, đầy đủ? Nếu không như thế thì hậu quả là gì? Hãy nêu ví dụ minh họa.

Đáp án: gợi ý

Ví dụ: Trong thuật toán Các bước rửa tay, Bước 2 được mô tả rõ ràng cụ thể là “Chà lòng bàn tay này lên mu bàn tay kia và ngược lại”.

Nếu thiếu “và ngược lại” thì nhiều người cũng biết cần phải đảo tay, tuy nhiên, một số người có thể quên đảo tay, dẫn đến một mu bàn tay có thể bị bỏ sót, không được rửa sạch.

Câu F7

Em hãy giải thích cho bạn biết tại sao có thể coi chương trình máy tính là bản mô tả thuật toán bằng ngôn ngữ lập trình và nêu ví dụ minh họa.

Đáp án: gợi ý

Ví dụ: Hình 1, trang 83 trong SGK là bản mô tả bằng ngôn ngữ lập trình Scratch của thuật toán điều khiển hoạt động của chú mèo mỗi khi nháy chuột vào lá cờ.