Chủ đề 3. Đạo đức, pháp luật và văn hóa trên môi trường số – Bài 9. Giao tiếp an toàn trên Internet – sách giáo khoa trang 43 lớp 11 Khoa học máy tính – Kết Nối Tri Thức, mời các em tham khảo cùng Bumbii.
Chủ đề 3. Đạo đức, pháp luật và văn hóa trên môi trường số – Bài 9. Giao tiếp an toàn trên Internet
Khởi động
Mạng Internet mang lại nhiều lợi ích, tuy nhiên, việc sử dụng không đúng cách sẽ ảnh hưởng xấu tới sức khỏe và tinh thần cùng nhiều rủi ro: mất thông tin cá nhân, bị lừa đảo, quấy rối, đối mặt với các thông tin sai lệch, bị lôi kéo tham gia những thử thách nguy hại…Do vậy, khi tham gia mạng xã hội nói riêng, không gian số nói chung, mỗi người cần trang bị cho mình một số kĩ năng cơ bản như: kĩ năng giao tiếp; kĩ năng đối phó với dư luận và vượt qua khủng hoảng; kĩ năng nhận biết và phòng tránh lừa đảo,…
Hãy nêu vài ví dụ cho thấy sự cần thiết phải có các kĩ năng đó.
Trả lời:
- Kĩ năng giao tiếp: Khi tham gia mạng xã hội, bạn cần phải biết cách giao tiếp hiệu quả để tránh gây hiểu nhầm hoặc xảy ra các tranh cãi không đáng có. Ví dụ: Tránh sử dụng ngôn từ khiếm nhã, hùng hồn hay quá khích khi thảo luận với người khác trên mạng xã hội.
- Kĩ năng đối phó với dư luận và vượt qua khủng hoảng: Trên mạng xã hội, thông tin lan truyền rất nhanh chóng và dễ dàng gây ra những tác động tiêu cực đến sự nghi ngờ, đồn đoán và tin đồn. Khi đối mặt với những tình huống như vậy, bạn cần phải biết cách đối phó và vượt qua khủng hoảng. Ví dụ: Không lên tiếng và tránh phản ứng quá khích khi gặp phải những bình luận tiêu cực, đồn đoán hay tin đồn.
- Kĩ năng nhận biết và phòng tránh lừa đảo: Trên mạng xã hội có rất nhiều thông tin sai lệch và các hoạt động lừa đảo, vì vậy bạn cần phải biết cách nhận biết và phòng tránh những nguy hiểm này. Ví dụ: Không tin vào các thông tin quảng cáo quá lời, tránh đưa thông tin cá nhân cho những người không xác định được danh tính và kiểm tra kỹ trước khi trao đổi thông tin tài chính trên mạng.
1. Nhận biết và phòng tránh một số dạng lừa đảo trên không gian số:
Hoạt động 1
Em hoặc người quen đã có khi nào gặp những tình huống tương tự như sau chưa?
- Nhận được tin nhắn (qua thư điện tử, điện thoại, mạng xã hội Facebook, Zalo, Tiktok,…) yêu cầu chuyển tiền ngay vào tài khoản số 123 456 789 nếu không muốn gặp những rắc rối liên quan tới bản thân hay cơ quan luật pháp.
- Nhận được thư điện tử từ địa chỉ lạ yêu cầu mở một tài liệu hoặc một đường link đính kèm và thực hiện theo hướng dẫn.
Trong những tình huống ấy, em hoặc người quen đã xử lí như thế nào?
Trả lời:
Trong những tình huống ấy, em hoặc người quen đã xử lí như sau:
1. Không nên chuyển tiền hoặc cung cấp thông tin cá nhân nếu không có đầy đủ thông tin về người gửi hoặc không có cơ sở để tin tưởng vào yêu cầu đó.
2. Nếu nhận được thư điện tử hoặc đường link đính kèm từ địa chỉ lạ, bạn nên kiểm tra kỹ để đảm bảo rằng nó không phải là một đường link độc hại hoặc phần mềm độc hại. Nếu không chắc chắn, hãy không mở hoặc thực hiện theo hướng dẫn.
3. Nếu bạn tin rằng đó là một yêu cầu hợp lý, hãy liên hệ trực tiếp với người gửi để xác nhận thông tin và yêu cầu. Đừng sử dụng thông tin liên lạc được cung cấp trong thư điện tử hoặc tin nhắn để xác nhận, vì chúng có thể bị giả mạo.
4. Nếu bạn đã chuyển tiền hoặc cung cấp thông tin cá nhân và nghi ngờ rằng đó là một chiêu trò của kẻ lừa đảo, hãy liên hệ với ngân hàng của bạn hoặc cơ quan chức năng để báo cáo và được hướng dẫn xử lý.
Câu hỏi
Với các tình huống nêu trong Hoạt động 1, những cách nào sau đây là ứng xử cần thiết để phòng tránh những rủi ro?
A. Thực hiện các yêu cầu để đề phòng câu chuyện trở nên phức tạp.
B. Hãy dành thời gian và đặt câu hỏi đề tránh bị dồn vào tình huống xấu.
C. Trao đổi với thầy cô giáo, người thân, bạn bè,… để được nghe ý kiến tư vấn.
D. Tìm cách liên hệ trực tiếp với người gửi để làm rõ.
Trả lời:
A. Thực hiện các yêu cầu để đề phòng câu chuyện trở nên phức tạp.
B. Hãy dành thời gian và đặt câu hỏi đề tránh bị dồn vào tình huống xấu.
D. Tìm cách liên hệ trực tiếp với người gửi để làm rõ.
2. Giao tiếp và ứng xử trong môi trường số
Hoạt động 2
Khi bắt đầu sử dụng mạng Internet là em bắt đầu trở thành một công dân số, được tiếp cận với cả những lợi ích và rủi ro trên mạng. Hãy cùng trao đổi để chi ra một vài quy tắc ứng xử chung trong môi trường số.
Lời giải:
- Quy tắc tôn trọng, tuân thủ pháp luật.
- Quy tắc lành mạnh.
- Quy tắc an toàn, bảo mật thông tin.
- Quy tắc trách nhiệm.
Câu hỏi
Câu 1. Những việc nào sau đây cần được khuyến khích khi tham gia môi trường số?
A. Tìm hiểu và tuân thủ các điều khoản hướng dẫn sử dụng của nhà cung cấp địch vụ mạng xã hội trước khi đăng kí tham gia mạng xã hội.
B. Chia sẻ thông tin từ mọi nguồn khác nhau.
C. Mạng xã hội là môi trưởng ảo, do vậy không cần quá câu nệ về câu chữ.
D. Cần được sự đồng ý khi chia sẻ hình ảnh và chuyện riêng tư của bạn bè.
Lời giải:
A. Tìm hiểu và tuân thủ các điều khoản hướng dẫn sử dụng của nhà cung cấp dịch vụ mạng xã hội trước khi đăng kí tham gia mạng xã hội.
D. Cần được sự đồng ý khi chia sẻ hình ảnh và chuyện riêng tư của bạn bè.
Câu 2. Những quan niệm nào sau đây là không đúng?
A. Mọi tin nhắn, hình ảnh và video đăng tải lên mạng đều có thể thu hồi.
B. Cần nhanh chóng thông báo tới các cơ quan chức năng, nhà cung cấp dịch vụ khí tài khoản của tổ chức, cá nhân bị mất quyền kiểm soát, bị giả mạo.
C. Cần phê phán các từ ngữ không mang tính phổ thông nặng bản sắc vùng miền.
D. Trong ứng xử trên mạng xã hội được phép làm mọi điều pháp luật không cấm.
E. Không cho mượn, cho thuê giấy tờ cá nhân hoặc thẻ ngân hàng: không bán, cho mượn tài khoản; không nhận chuyển khoản hay nhận tiền cho người không quen,…
Lời giải:
D. Trong ứng xử trên mạng xã hội được phép làm mọi điều pháp luật không cấm.
Luyện tập
Câu 1. Em nhận được tin nhắn trên Facebook từ tài khoản mang tên bạn em với nội dung bạn cần tiền gấp và yêu cầu em chuyển tiền ngay cho số điện thoại lạ hoặc một số tài khoản ngân hàng mang tên bạn em. Có thể vận dụng ba nguyên tắc phòng chống lừa đảo trong trường hợp này như thế nào?
Lời giải:
– Nguyên tắc thứ nhất: Hãy chậm lại!
- Em sẽ hông vội vã, phải sáng suốt, không chuyển tiền ngay cho số điện thoại lạ hoặc một số tài khoản ngân hàng mang tên bạn em
– Nguyên tắc thứ hai: Kiểm tra ngay!
- Em sẽ gọi vào số điện thoại của bạn hoặc người thân của bạn để xác nhận xem có phải bạn vừa nhắn tin trên Facebook mượn tiền em không.
- Hoặc phải cần xác nhận chính xác số điện thoại lạ hoặc một số tài khoản ngân hàng đó là của ai.
– Nguyên tắc thứ ba: Dừng lại không gửi!
- Vì là số điện thoại hoặc một số tài khoản ngân hàng lạ và đáng nghi nên em sẽ không chuyển tiền cho người đó.
Câu 2. Ngoài những điều nên làm và không nên làm khi tham gia mạng xã hội (Hình 9.2, Hình 9.3). Em có thể bổ sung thêm một vài điều khác nữa hay không?
Lời giải:
– Nên:
- Xác thực tài khoản: Nếu có khả năng, xác thực tài khoản của bạn bằng cách sử dụng xác thực hai yếu tố (2FA) hoặc các biện pháp bảo mật mạnh mẽ khác để bảo vệ tài khoản khỏi việc đánh cắp hoặc truy cập trái phép.
- Tôn trọng người khác: Giao tiếp trực tuyến với sự tôn trọng và lịch sự. Tránh xung đột và giao tiếp gây hại đến người khác.
– Không nên:
- Chia sẻ thông tin cá nhân quá nhiều: Tránh chia sẻ quá nhiều thông tin cá nhân trên mạng xã hội. Lưu ý rằng thông tin cá nhân có thể bị lợi dụng để gian lận hoặc theo dõi.
- Xâm phạm quyền riêng tư của người khác: Không nên theo dõi, làm phiền, hoặc xâm phạm quyền riêng tư của người khác. Hãy tôn trọng quyền cá nhân và không bao giờ lấy trái phép thông tin của họ.
- Chia sẻ nội dung bạo lực hoặc không thích hợp: Tránh chia sẻ hoặc tham gia vào việc lan truyền nội dung bạo lực, kích động, hoặc không thích hợp. Điều này có thể gây tổn hại đến người khác và gây rối trật tự.
Vận dụng
Các hình thức lừa đảo trên không gian số rất đa dạng. Hãy sử dụng các từ khoá thích hợp để tìm hiểu thêm các tình huống lừa đảo trong thực tế và áp dụng ba nguyên tắc phòng tránh đã được nếu trong bài học.
Lời giải:
Sử dụng các từ khoá thích hợp để tìm hiểu thêm các tình huống lừa đảo trong thực tế.
Gợi ý:
Làm quen, kết bạn để trộm cắp, lừa bạn chiếm đoạt tài sản.
=> Không nên trò chuyện với người lại để bảo mật thông tin cá nhân của mình.
Xem các bài giải khác: Giải bài tập SGK lớp 11 định hướng Khoa học máy tính – NXB Kết nối tri thức với cuộc sống
Thông tin liên hệ & mạng xã hội:
Website: https://bumbii.com/
Facebook: https://www.facebook.com/bumbiiapp
Pinterest: https://www.pinterest.com/bumbiitech
