Chủ đề 1. Bài 1. Thông tin và xử lí thông tin

Bài 1 Thông tin và xử lí thông tin trang 6 sách giáo khoa Tin Học lớp 10 – NXB Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống, mời các em tham khảo cùng Bumbii.

Chủ đề 1. Máy tính và xã hội tri thức. Bài 1. Thông tin và xử lí thông tin.

THÔNG TIN VÀ DỮ LIỆU

Hoạt động 1. Có thể đồng nhất thông tin với dữ liệu được không?

Có các ý kiến như sau về dữ liệu của một bài giảng môn Tin học:

An: Bài ghi trong vở của em là dữ liệu.

Minh: Tệp bài soạn bằng Word của cô giáo là dữ liệu.

Khoa: Dữ liệu là tệp video ghi lại tiết giảng của cô giáo.

Theo em bạn nào nói đúng?

Đáp án:

Có thể có nhiều loại dữ liệu khác nhau của một thông tin.

Bài ghi trong vở của học sinh, tệp bài soạn thảo của cô giáo hay video ghi lại tiết giảng đều là dữ liệu của bài giảng.

Bài giảng cô giáo soạn trên Word là dữ liệu số dạng văn bản.

Bài học sinh ghi vào vở, bản chất là hình ảnh, thể hiện nội dung của bài giảng trên vật mang tin là giấy.

Video ghi lại bài giảng của cô giáo là dữ liệu số hóa có bản chất là đa phương tiện, kết hợp giữa âm thanh và hình ảnh động.

Câu hỏi

1. Em hãy cho ví dụ về một thông tin nhưng có nhiều cách thể hiện dữ liệu khác nhau.

Đáp án:

Ví dụ về một thông tin nhưng có nhiều cách thể hiện dữ liệu khác nhau:

Biển báo giao thông gần một bệnh viện có thể ghi rõ, “không dùng còi” bằng văn bản hoặc dùng hình ảnh .

2. Em hãy cho ví dụ về một dữ liệu có trong nhiều thông tin khác nhau. Tính toàn vẹn của thông tin được thể hiện như thế nào trong ví dụ này?

Đáp án:

Ví dụ về một dữ liệu có trong nhiều thông tin khác nhau và tính toàn vẹn của thông tin:

Trong một trận bóng đá, một số áo có thể liên quan đến hai cầu thủ, một màu áo có thể liên quan tới 10 cầu thủ (thủ môn có thể có màu áo riêng). Tính toàn vẹn của thông tin cầu thủ ác định bởi hai dữ liệu số áo và màu áo, chỉ một dữ liệu không đủ để xác định cầu thủ.

ĐƠN VỊ LƯU TRỮ DỮ LIỆU

Bảng các đơn vị lưu trữ dữ liệu

Câu hỏi

1. Định nghĩa nào về Byte là đúng?

A. Là một kí tự.

B. Là đơn vị dữ liệu 8 bit.

C. Là đơn vị đo tốc độ của máy tính.

D. Là một dãy 8 chữ số.

Đáp án: B.

2. Quy đổi các lượng tin sau ra KB:

a) 3 MB.

b) 2 GB.

c) 2048 B.

Đáp án: Đổi ra đơn vị KB:

a) 3 MB = 3 072 KB.

b) 2 GB = 2 x 1024 x 1024 KB = 2 097 152 KB.

c) 2048 B = 2048 : 1024 = 2 KB.

LƯU TRỮ, XỬ LÍ VÀ TRUYỀN THÔNG BẰNG THIẾT BỊ SỐ

Hoạt động 2. Thiết số và ưu điểm của thiết bị số

1. Các thiết bị làm việc với thông tin số như lưu trữ, truyền dữ liệu hay xử lí thông tin số đều được gọi là thiết bị số. Trong các thiết bị dưới đây, thiết bị nào là thiết bị số? Nếu thiết bị không thuộc loại số thì thiết bị số tương ứng với nó (nếu có) là gì?

Đáp án:

Thẻ nhớ, bộ thu phát wifi, máy tính xách tay là các thiết bị số. Đồng hồ cơ, đĩa hát ghi các bài hát đều không dùng dữ liệu số.

Thiết bị số tương ứng với đồng hồ cơ là: đồng hồ điện tử, đồng hồ thông minh (smart watch)

Thiết bị số tương ứng với đĩa ghi các bài hát: thẻ nhớ, đĩa CD.

2. Hãy so sánh thiết bị không thuộc loại số ở Hình 1.2 với thiết bị số tương ứng, nếu có.

Đáp án:

Thiết bị số tương ứng với đồng hồ cơ là đồng hồ điện tử. Đồng hồ điện tử ở mức đơn giản nhất là tính và hiển thị giờ, phút, giây (thậm chí 1/100 giây khi đo các kỉ lục thể thao), nhắc việc. Các đồng hồ điện tử ngày nay có thể có cảm biến theo dõi sức khỏe và trao đổi dữ liệu với điện thoại di động.

Đĩa hát âm thanh bằng các rãnh có độ nông sâu khác nhau thể hiện chính xác sóng âm. Có nhiều thiết bị số có thể ghi âm thanh như thẻ nhớ, đĩa CD. Chúng gọn nhẹ, có sức chứa lớn, dễ dàng sao chép và chi phí lưu trữ rẻ hơn đĩa hát nhựa nhiều lần.

Câu hỏi

1. Em hãy so sánh việc gửi thư theo đường bưu điện và gửi thư điện tử theo các tiêu chí tốc độ, chi phí, khả năng lưu trữ.

Đáp án:

So sánh việc gửi thư theo đường bưu điện và gửi thư điện tử.

2. Giả sử để số hoá một cuốn sách kể cả văn bản và hình ảnh cần khối lượng dữ liệu khoảng 50 MB. Thư viện của một trường có khoảng 2000 cuốn sách. Nếu số hoá thì cần khoảng bao nhiêu GB để lưu trữ? Có thể chứa nội dung đó trong thẻ nhớ 256 GB hay không?

Đáp án:

Nếu khối lượng dữ liệu trung bình của một cuốn sách là 50 MB thì khối lượng dữ lệu của 2 000 cuốn là khoảng 100 000 MB chưa đến 100 GB, chưa bằng một nửa sức chứa của một thẻ nhớ 256 GB.

LUYỆN TẬP

Câu 1. Từ dữ liệu điểm các môn học của học sinh, có thể rút ra những thông tin gì? Mô tả sơ bộ xử lí để rút ra một thông tin trong số đó.

Đáp án:

Một vài ví dụ về thông tin có thể rút ra từ dữ liệu điểm của học sinh:

Xếp loại học lực của HS theo thông tư 22/2021/TT-BGĐT theo bốn mức: tốt, khá, đạt và chưa đạt.

Ví dụ để xác định một HS đạt loại tốt cần tính toán và kiểm tra các tiêu chuẩn:

• Tất cả các môn học đánh giá bằng nhận xét đều được đánh giá mức Đạt.
• Tất cả các môn học đánh giá bằng nhận xét kết hợp điểm số có trung bình môn học kì, trung bình môn cả năm từ 6,5 điểm trở lên.
• Có ít nhất 06 môn học có điểm trung bình môn học kì, trung bình môn cả năm đạt từ 8,0 điểm trở lên.

Phổ điểm để đánh giá phù hợp của đề thi với trình độ của thí sinh.

Cần thống kế mỗi mức điểm có bao nhiêu thí sinh. Nếu đỉnh của đồ thị lệch trái thì đề thi được xem là khó so với trình độ của thí sinh; ngược lại nếu đỉnh của đồ thị lệch phải thì đề thi được xem là dễ với trình độ của thí sinh.

Câu 2. Hình 1.3 là danh sách các tệp ảnh lấy ra từ thẻ nhớ của một máy ảnh số. Em hãy tính toán một thẻ nhớ 16 GB có thể chứa được tối đa bao nhiêu ảnh tính theo độ lớn trung bình của ảnh.

Đáp án:

Bài này chỉ yêu cầu ước lượng khả năng lưu ảnh của một thẻ nhớ 16 GB.

Độ lớn trung bình của các ảnh ở đây xấp xỉ 9 870 KB.

Số ảnh có thể lưu trữ được trên thẻ nhớ 16 GB là:

(16 x 1024 x 1024)/(9 870 KB) ≈ 1 700 (ảnh).

VẬN DỤNG

Câu 1. Trong thẻ căn cước công dân có gắn chip có thông tin về số căn cước, họ tên, ngày sinh, giới tính, quê quán,… được in trên thẻ để đọc trực tiếp. Ngoài ra, các thông tin ấy còn được mã hoá trong QR code và ghi vào chip nhớ. Theo em, điều đó có lợi gì?

Đáp án:

Thông tin trên thẻ căn cước gắn chip, ngoài cách thể hiện truyền thống để có thể xem trực tiếp, đã thêm nhiều cách thể hiện thông tin khác như:

QR code, một kiểu mã hóa thông tin bằng hình ảnh. Trong thẻ căn cước công dân, các thông tin như tên, ngày sinh, nơi sinh, giới tính, thời gian thẻ dưới dạng hình ảnh đã được mã hóa trong QR code.

• Chính các dữ liệu được mã hóa trên bộ nhớ của chip và một số thông tin dùng để bảo mật và xác thực.
• Có mã MRZ (Machine – readable zone) để có thể đọc thông tin hộ chiếu khi qua các cửa khẩu quốc tế trong đó có các thông tin như tên, ngày tháng năm sinh, quốc tịch, ngày cấp, thời hạn của hộ chiếu.

Nhờ vậy thẻ căn cước công dân mới có thể đọc được bằng máy như:

• Thiết bị đọc QR code (có thể tải ứng dụng đọc QR code về điện thoại thông minh).
• Thiết bị quét được mã MRZ ở các cửa khẩu. Như vậy, căn cước công dân mới có thể thay cho hộ chiếu.
• Máy đọc chip chuyên dụng.

Lợi ích của việc dùng nhiều cách thể hiện thông tin như trên không chỉ để hạn chế hành vi làm giả thẻ mà còn có thể thông qua các thiết bị đọc dữ liệu số kết nối trực tiếp với các ứng dụng, không phải nhập, vừa nhanh vừa không nhầm.

Một số ứng dụng có thể sử dụng thẻ căn cước công dân có gắn chip để:

• Truy cập đến hồ sơ bảo hiểm y tế để khám chữa bệnh.
• Truy cập đến hồ sơ bảo hiểm xã hội để làm thủ tục trả lương hưu và các khoản bảo hiểm xã hội.
• Thực hiện các dịch vụ hành chính công khác như khai báo lưu trú, khai báo thuế, đổi bằng lái xe, mua bán nhà đất,…

Ngoài ra, trong chip còn có các mã hóa được sử dụng để tạo chữ kí số của công dân.

Câu 2. Hãy tìm hiểu và mô tả vai trò của thiết bị số trong việc làm thay đổi cơ bản việc chụp ảnh.

Đáp án:

Vai trò của thiết bị số trong việc làm thay đổi cơ bản việc chụp ảnh.

Máy ảnh số cho phép ghi hàng vạn ảnh vào thẻ nhớ với chi phí lưu trữ rất rẻ, dùng được nhiều lần, dễ bảo quả. Việc chụp ảnh bằng phim hầu như không còn vì chi phí cao, thao tác lắp phim phải làm trong bóng tối, phải tráng phim trước khi in ảnh, bảo quản khó khăn và nhiều bất tiện khác.

Ngoài ưu điểm lưu ảnh, chụp ảnh bằng máy ảnh số đơn giản hơn rất nhiều so với máy ảnh cơ trước đây. Việc lấy nét, điều khiển các tham số như tốc độ chụp, độ nhạy, độ mở có thiết lập một cách tối ưu bởi máy tính. Máy ảnh số ngày nay đã được thu nhỏ để tích hợp vào điện thoại.

__________***__________

Xem các bài giải khác tại https://bumbii.com/giai-bai-tap-sgk-tin-hoc-lop-10-nxb-ket-noi-tri-thuc-voi-cuoc-song/

Thông tin liên hệ & mạng xã hội:
Website: https://bumbii.com/
Facebook: https://www.facebook.com/bumbiiapp
Pinterest: https://www.pinterest.com/bumbiitech